Welvaart en groei

Moet groei?

Jaren geleden las ik het boek Moet groei?1, omdat ik toen al een tijdje met die vraag rondliep. Het boek gaf geen antwoord op de vraag, maar liet bekende economen aan het woord. Wat me van hun antwoorden vooral is bijgebleven is: omdat het moet. Inmiddels heb ik redenen gevonden waarom groei moet. Daar wil ik later op terugkomen. Ik wil er nu dit over zeggen: Economische groei is een doel, en zoals met alle doelen die we nastreven moeten we weten waarom we dát doel willen bereiken, daarna komt SMART2 pas aan de orde. Als we dát doen – onder woorden brengen waaróm we denken dat economische groei nodig is -, dan komen we waarschijnlijk tot de conclusie dat groei niet nodig is in alle sectoren en in alle landen, én dat we ons doel misschien ook op een andere manier kunnen bereiken.

Dat we geen doel na moeten streven uit gewoonte vind ik al reden genoeg in zichzelf om kritisch naar het dogma van economische groei te kijken. Daar bovenop komt, dat voortdurende economische groei een wissel trekt op onze planeet. Als we alles in ons vermogen willen doen om de aarde veilig te stellen voor ons nageslacht, dan is het misschien beter om te krimpen. Dat wil niet zeggen dat we het daardoor slechter krijgen. Het betekent dat we goede keuzes moeten maken. Kate Raworth zegt dit treffend in de video Be Agnostic about Growth3: “[We hebben] vandaag de dag economieën die moeten groeien, of we floreren of niet. Terwijl we economieën waarin we floreren, of ze nou groeien of niet, nodig hebben.”


Hoe kunt u dit in de klas gebruiken?

Ik denk dat het belangrijk is dat jongeren kritisch leren denken en geen doelen nastreven omdat we dat altijd gedaan hebben. Laat ze nadenken over de vraag waarom economische groei nodig is – onder welke omstandigheden. Laat ze economische groei in verband brengen met het donut model – het ecologisch plafond, het sociaal platform. Waarschijnlijk komen ze dan zelf tot het besef dat we goed om moeten springen met onze natuurlijke bronnen en leren ze en passant wat alternatieve aanwendbaarheid inhoudt en wat technologische ontwikkelingen kunnen betekenen voor de houdbaarheid van onze levensstandaard.  Maar breng ze bovenal realiteitszin bij, want economische groei is niet vanzelfsprekend.


1 Moet groei? Bekende economen aan de tand gevoeld over een (on)zinnige vraag, Frank Mulder & Freek Koster, Uitgeverij Pepijn, april 2008

2 SMART is een acroniem dat staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden – eisen die je stelt om doelen te formuleren.

3 Be Agnostic about Growth (Wees niet dogmatisch over economische groei), Kate Raworth (Doughnut Economics) / Tom Lee (Rocket Visual), Youtube, April 2018, Nederlands ondertiteld

Geef een reactie