De aanbodlijn is een keten

augustus 4, 2018 admin

Een aanbodlijn weergeeft de relatie tussen de prijs en de aangeboden hoeveelheid en heeft een autonome aanbod component. Het autonome aanbod wordt bepaald door aanbodfactoren als de stand van de techniek, de omvang van de productiecapaciteit, en inputprijzen. Inputprijzen komen tot stand in de bedrijfskolom – de waardeketen. Je zou daarom kunnen zeggen dat het aanbod bij een gegeven prijs bepaald wordt in de keten.

Neem bijvoorbeeld auto-onderdelen zoals stoelframes, versnellingsbakken en dashboards, die gemaakt kunnen zijn van een magnesium-legering, meestal 90% magnesium metaal (Mg) en 10% andere metalen.^{1 2} Magnesium heeft een lage dichtheid en brengt daarom het gewicht van auto’s omlaag – en het brandstofgebruik. Het wordt ook gebruikt om het zwaartepunt van modellen zoals de Porsche 911 omlaag te brengen – en de wegligging te verbeteren. Het industriële proces waarmee deze onderdelen worden gegoten heet die-casting en autofabrikanten hebben toeleveranciers³ die gespecialiseerd zijn in die-casting op specificatie. De die-casting bedrijven maken de legeringen niet zelf, maar kopen metaallegeringen van hun toeleveranciers⁴. Deze bedrijven hebben grondstoffen nodig voor het maken van de legeringen die in de auto-industrie worden gebruikt. 88% van het magnesium metaal in de wereld wordt in China geproduceerd⁵. Magnesium wordt gewonnen uit ertsen zoals magnesiet, dolomiet en bruciet, of uit zout water⁶ en uit schroot⁷. De Chinese bodem is rijk aan dolomiet – dolomiet is het belangrijkste magnesium-erts in China –⁶.

Je kunt deze bedrijfskolom als volgt tekenen:

De autofabriek maakt afspraken met het die-casting bedrijf dat de magnesium metalen onderdelen levert. Omdat de gietvormen die gebruikt worden op specificatie worden gemaakt, worden hiervoor contracten afgesloten, waarin ook afspraken worden gemaakt over de prijs. Contracten hebben een bepaalde looptijd, en als aan het eind van de looptijd het contract moet worden voortgezet, wordt opnieuw over de voorwaarden, zoals de prijs, onderhandeld. Het die-casting bedrijf levert niet alleen aan autofabrikanten, maar bijvoorbeeld ook aan fabrikanten van consumenten-elektronica, daarnaast worden er nog steeds nieuwe toepassingen gevonden voor magnesium metaal. De prijsafspraken die een autofabrikant kan maken zijn daarom mede afhankelijk van technologische ontwikkelingen en van de vraag naar magnesium metalen in andere sectoren.

Het die-casting bedrijf neemt magnesium legeringen af van een producent van legeringen. Legeringen zijn gecodeerd, bijvoorbeeld AZ91D, wat een magnesiumlegering is – de M wordt weggelaten – met 9% Aluminium en 1% Zink. De ‘D’ geeft aan dat het een gestandaardiseerde legering is.⁸ Hierdoor weet een die-caster wat voor een half-fabrikaat hij koopt. Omdat legeringen gestandaardiseerd zijn, zijn het bulk-producten, al neem ik aan dat er verschillen in kwaliteit kunnen zijn. Legeringen kunnen over-de-toonbank gekocht worden via online marktplaatsen als Alibaba of die-casters kunnen contractuele afspraken maken met legering producenten. Magnesium wordt ook gebruikt in legeringen die in de vliegtuigbouw gebruikt worden. Die hebben een andere specificatie dan de autolegeringen, maar concurreren met autofabrikanten om de grondstof en mogelijk om de productiecapaciteit.⁹ De prijs die een die-caster betaald voor magnesiumlegeringen hangt af van de vraag naar legeringen in andere sectoren en de prijs van de grondstoffen, met name van magnesium.

De magnesiumlegeringen producent sluit contracten af met magnesiumproducenten of koopt magnesium op de spot-markt¹⁰ tegen prijzen die dagelijks kunnen fluctueren. Magnesiumproducenten produceren niet alleen magnesium metaal (Mg), maar ook magnesium oxide (MgO), dat onder andere gebruikt wordt in de productie van ijzer en staal. 10% van de wereldproductie van Mg wordt bovendien gebruikt in de productie van titanium. Daarnaast wordt Mg toegevoegd aan aluminiumlegeringen, bijvoorbeeld voor de productie van blik¹. De prijs die een producent van legeringen betaalt voor magnesium hangt daarom af van de vraag naar magnesium of magnesiumverbindingen in andere sectoren.

Magnesium producenten en magnesiet – of dolomiet – mijnen zijn vaak geïntegreerd – onderdelen van één bedrijf. De magnesium producent verwerkt de opbrengst van de mijn¹¹. Door de integratie is de marktwerking voor magnesium ertsen beperkt, al is er een over-de-toonbank markt voor. Magnesiet wordt niet alleen voor de productie van magnesium gebruikt, maar ook in de bouw in vloeren en als sieraad. Dolomiet wordt ook gebruikt voor de productie van glas en als decoratieve steen in de bouw. De omvang van het aanbod van magnesium metaal hangt daarom af van de capaciateit van de mijn en de vraag – en betalingsbereidheid – in andere sectoren.

Ik heb met deze schets willen illustreren dat de inputprijs die autofabrikanten betalen voor magnesium auto-onderdelen door de hele keten heen afhankelijk is van ontwikkelingen in sectoren als de consumenten elektronica, vliegtuigbouw, staal-industrie, de conservenindustrie en de bouw. Als er bijvoorbeeld nieuwe toepassingen zijn voor magnesium legeringen in de vliegtuigbouw, neemt de vraag naar magnesium metalen toe en stijgt de prijs van de auto-onderdelen¹².

Hoe kunt u dit in de les gebruiken?

Met deze beschrijving hoop ik u aanknopingspunten te hebben gegeven voor veranderingen in de aanbodfactoren. Als er nieuwe toepassingen komen voor magnesiumlegeringen, wat is daarvan het gevolg voor de inputprijzen voor autofabrikanten die magnesium onderdelen gebruiken? Wat is het gevolg van een nieuw productieproces om uit ertsen magnesium te winnen?¹³

Daarnaast biedt een waardeketen mogelijkheden om vakoverstijgend te werken, bijvoorbeeld met aardrijkskunde: waar wordt magnesium gevonden? Hoe komt mineralen als magnesium in gesteenten terecht? Hoe worden magnesium ertsen gewonnen?. De laatste vraag slaat een brug naar de economie: Onder welke (arbeids)omstandigheden worden ertsen gewonnen? Is magnesium een hernieuwbare grondstof? Hoe groot zijn de magnesiumreserves? Om vervolgens een brug te slaan naar de biologie: welke gevolgen heeft winning van magnesium ertsen voor eco systemen?¹⁴ en met scheikunde / natuurkunde: hoe werkt de extractie van magnesium uit ertsen en waarom wordt magnesium alleen uit bepaalde ertsen gewonnen en niet uit alle gesteente waar het in te vinden is?¹⁵

We leren onze leerlingen dat economie kiezen is, maar de economische keuze gaat niet in de eerste plaats over de auto die je kiest, maar over de grondstoffen, zoals magnesiet en dolomiet, die gebruikt worden in de productieprocessen, het energie- en (zoet)waterverbruik in de keten en de mate van verontreiniging en beschadiging van ecosystemen. Ik verwacht daarom, dat ik hier nog vaker op terugkom.

Magnesium, The Essential Chemical Industry – online, 2013
De magnesiumlegering AZ91 bestaat bijvoorbeeld uit 90% magnesium, 9% aluminium en 1% zink.
Een bedrijf dat is gespecialiseerd in die-casting is bijvoorbeeld Dynacast, dat vestigingen heeft in onder andere Duitsland, Frankrijk en Spanje.
Een bedrijf dat gespecialiseerd is in magnesium producten zoals magnesium legeringen, is Magnesium Elektron, dat verschillende vestigingen heeft in de VS, en één in Engeland en Tsjechië.
2015 Minerals Yearbook, Magnesium, USGS, February 2017
Magnesium – Raw Materials, Metal Extraction and Economics – Global Picture, George J. Simandl et al, Proceedings of the Ninth Biennial SGA Meeting, Dublin 2007
Magnesium uit schroot – secundair magnesium – is ongeveer een tiende van magnesium uit natuurlijke bronnen – ertsen en zout water, primair magnesium -, afgaande op cijfers van 1990 uit het USGS Magnesium Statistical Compendium.
Bron: Magnesium, Wikepedia
Magnesium schijnt ruimschoots aanwezig te zijn, al is het niet hernieuwbaar. Op korte termijn wordt uitbreiding van het aanbod van magnesiumlegeringen daarom beperkt door de productiecapaciteit van de magnesium metaal producent en door de productiecapaciteit van de producent van legeringen. In hoeverre de productiecapaciteit voor Mg-legeringen toegepast in de vliegtuigbouw uitwisselbaar is met de productiecapaciteit voor Mg-legeringen gebruikt in de auto-industrie weet ik niet.
Een spot markt is een fysieke of virtuele markt waar goederen direct worden verhandeld, een voorbeeld is asianmetal.com, waar vraag en aanbod van magnesium samenkomen.
Magnesiet- en dolomietmijnen zijn over het algemeen oppervlakte mijnen.
Het effect op prijzen hangt ook af van de beschikbare productiecapaciteit in de schakels van de keten. Als er overcapaciteit is, zal de prijs minder of niet stijgen, dan wanneer de productiecapaciteit voor 100% bezet is.
Nieuwe productieprocessen worden vaak pas economisch haalbaar als de prijzen voor het (half)fabrikaat stijgen, bijvoorbeeld doordat er nieuwe toepassingmogelijkheden worden gevonden.
Magnesium is een onmisbare bouwsteen voor planten én dieren.
Met vakoverstijgende opdrachten kunt u inzichtelijk maken hoe belangrijk het is om als econoom van de 21ste eeuw samen te kunnen werken met verschillende disciplines.