Economische groei om af te lossen

Eén van de redenen om economische groei na te streven is het hebben van schuld. Het doet mij denken aan de tijd dat we starters op de woningmarkt waren. We kochten ons eerste huis ‘op de groei’: we waren een jaar geleden begonnen in een vaste baan en we zagen de toekomst met vertrouwen tegemoet. We stonden aan het begin van een carrière en verwachten niets dan groei van onze salarissen. Daarom mocht het huis dat we kochten best een maatje te groot zijn – dat zou na een paar jaar geen enkel probleem meer zijn. We hadden daar geen ongelijk in, hoor, onze salarissen stegen inderdaad. Maar toen we een aantal jaren later een ander huis gingen kopen, ik was in verwachting van onze zoon, besloten we toch om voorzichtiger te zijn en de hypotheek op één salaris af te sluiten. Als er nog groei in zat, zou dat ruimte bieden om bijvoorbeeld de hypotheek sneller af te lossen.

Het IMF waarschuwde de afgelopen week dat hoge schulden een bedreiging voor de wereldeconomie vormen, las ik in het Financieel Dagblad van afgelopen donderdag¹. Landen riskeren dat ze te weinig ruimte in hun budget hebben om de gevolgen van een crisis op te vangen. IMF begrotingsexpert Vítor Gaspar zegt: “De westerse landen schieten zichzelf in de voet door in goede tijden niet genoeg te sparen en dus hun overheidsschulden af te bouwen.”¹. Volgens het artikel zitten “de overheidsschulden in de ontwik­kelde landen al sinds 2012 op een plateau […] van zo’n 105% van het bbp. In de groei­ landen is dat maar 50%.”¹. Het IMF denkt overigens dat de overheidsschuld in Nederland “in 2023 uitkomen [zal] op 42 procent”². De voorlopige cijfers van het CBS over 2017 laten een overheidschuld van 416 miljoen euro zien, 56,7% van het BBP.³

Door als overheid een wissel op de toekomst te trekken dwing je overheden na je om jouw bestedingspatroon te bekostigen, linksom of rechtsom. Laten we bovendien niet vergeten dat de overheidsschuld een schuld van ons allen is. De teller staat op dit moment op € 24.000 per persoon⁴.

---

Hoe kunt u dit in de les gebruiken?

• U kunt leerlingen de maandelijkse aflossing laten berekenen voor de schuld per persoon. Stel je moet het over 10 jaar aflossen, hoeveel betaal je dan per maand?⁵
• Leerlingen van rijkere ouders halen hierover misschien hun schouders op, daarom kunt u ook de volgende vraag voorleggen: De Balkenende norm voor 2018 is € 187.000⁶, neem hiervan 56,7% – de overheidsschuld als percentage van het bbp – afgerond op een duizendtal, en bereken hoeveel je op deze schuld per maand moet aflossen als de looptijd nog 10 jaar is.⁷
• Een ander alternatief is de leerlingen het te laten relateren aan hun eigen inkomen. Een scholier van 17 jaar verdiend gemiddeld € 221 per maand⁸. Bereken het inkomen per jaar, bereken de schuld afgerond op een honderdtal door hier 56,7% van te nemen, en bereken het aflossingsbedrag per maand bij een looptijd van 10 jaar.⁹

Hierop aansluitend kunt u benoemen dat alle inkomens bij elkaar opgeteld samen het nationaal inkomen vormen, en dat ze, door de schuld te berekenen aan de hand van hun eigen inkomen, hun eigen ‘aandeel’ in de schuld berekenen.
Ik ben trouwens niet tégen het aangaan van schulden, want ‘de kost gaat voor de baat uit’, maar dan moeten er wel baten zijn – op de lange termijn, en we moeten ons afvragen of het nodig is. Want we zadelen niet alleen de generaties na ons met onze schulden op, we moeten er ook voor waken dat we niet door het ecologisch plafond¹⁰ schieten.

---