Vrij verkeer van personen
We zijn in 2016 naar Engeland verhuisd. Volgend jaar willen we naar België verhuizen. Ik ben er achter gekomen dat vrij verkeer van personen een wassen neus is. Ja, ik mag de Belgisch – Nederlandse grens zonder paspoortcontrole overgaan. Ik kan zelfs in verschillende straten in België / Nederland mijn linkervoet in het ene en mijn rechtervoet in het andere land zetten – of andersom. Maar me vestigen? Dat is een ander onderwerp.
Makelaars zijn uitermate bereid om je te helpen bij het vinden van een huurhuis of een koopwoning, maar wanneer je financiële zaken wilt afhandelen … dan gaat het verkeerd.
In Engeland is de schade beperkt gebleven, omdat het bedrijf van mijn man heeft bemiddeld bij het openen van een bankrekening. Een bankrekening kun je normaal gesproken pas openen als je 3-4 maanden in Engeland woont. De meeste bedrijven maken er geen probleem van als je hen betaalt vanaf een Nederlandse bankrekening, maar als je bijvoorbeeld van voordeeltarieven van het energiebedrijf gebruik wilt maken, dan moet je het bedrijf toestaan om automatisch te incasseren … en dat kan alleen als je een bankrekening hebt.
In België willen we een huis kopen. We willen een kleine hypotheek afsluiten, nog niet de helft van de aankoopsom. Nederlandse banken verschaffen sinds een jaar of twee geen hypotheken meer voor onroerend goed in het buitenland. Belgische banken zijn best bereid je een hypotheek te verschaffen, maar dan moet je wel een bankrekening bij hen hebben waar het salaris op gestort wordt. Dat is geen probleem, al blijft mijn man in Nederland werken, we kunnen via het personeelsportaal het salaris op een buitenlandse bankrekening laten storten. Dat hebben we ook in Engeland gedaan.
Toch is er een addertje onder het gras: je moet een rijksregistratienummer – inschrijving bij een gemeente in België – hebben om een bankrekening te kunnen openen. Omdat we nog geen huis gekocht hebben, hebben we nog geen adres in België, en waar hadden we die bankrekening ook al weer voor nodig? Om een hypotheek te kunnen aanvragen voor de koop van een huis.
Ik jok een beetje, want je kunt wel een ‘klassieke’ betaalrekening openen. Hiervoor moet je naar een bankkantoor gaan. Je moet dan documenten als een identiteitskaart en een adresbewijs meenemen, en … documenten die je sociaal-economische link met België aantonen. Ik was zo naïef om te denken dat vrij verkeer van personen inhoudt dat je je vrij mag vestigen in een ander EU-land. Niets blijkt minder waar te zijn.
Hoe kunt u dit in de les gebruiken?
Europese landen hebben ieder hun eigen regelgeving op het gebied van financieel administratieve zaken. Daar krijg je mee te maken als je gaat verhuizen. Dat is aan de ene kant interessant – het verbreedt je horizon -, en aan de andere kant is het tijdrovend en soms frustrerend. Zelfs in Belgisch Vlaanderen, waar de voertaal Nederlands is, kan de taal een drempel zijn: een burgerservicenummer heet er rijksregistratienummer, een betaalrekening een zichtrekening, … Als het vrij verkeer van personen optimaal functioneert, zou het verhuizen van Zwolle naar Kortrijk net zo makkelijk moeten gaan als het verhuizen van Zwolle naar Den Bosch. Dat is een stukje ervaring dat ik met leerlingen zou willen delen: dat verschillen in regelgeving, en de beperkingen die opgeworpen worden bij het openen van een bankrekening1, het vrij verkeer van personen beperkt.
U kunt hier ook een opdracht aan wijden door leerlingen te laten onderzoeken wat er bij komt kijken als je je in een ander EU-land, zoals Ierland of België, wilt vestigen. Hoe is daar de ziektekostenverzekering geregeld? Is een aansprakelijkheidsverzekering verplicht? Wat heb je nodig om een bankrekening te openen? U kunt ook focussen op bijvoorbeeld wonen (huis kopen of huren, welke lasten, zoals de Nederlandse waterschapslasten, gemeentelijke lasten, moet je betalen, welke verzekeringen, zoals een inboedelverzekering, moet je afsluiten), of autorijden (kentekenregistratie, belastingen, verzekeringen2).
- EU ingezetenen hebben het recht om een basisbankrekening te openen in een ander EU-land dan waar zij wonen, bron Uw Europa. Overigens lees ik hier ook dat “Als u een basisbetaalrekening wilt openen in een ander EU-land dan waar u woont, […] u in sommige gevallen ook een gedegen motivering daarvoor [moet] geven, bijv. dat u in het ene land woont, maar in het andere land werkt.”
- In Engeland sluit je een autoverzekering af voor een auto met ‘named drivers’, alleen de in de polis genoemde berijders zijn verzekerd. Stapt er iemand anders in jouw auto, dan is die niet verzekerd, tenzij zijn of haar autoverzekering dit dekt. Onze Nederlandse gasten konden daarom geen gebruik maken van onze auto, omdat de Nederlandse verzekering hier niet in voorziet. Een Nederlandse autoverzekering verzekert immers de auto.