De pilotenmarkt

De staking bij luchtvaartmaatschappij Ryanair is u waarschijnlijk al ten ore gekomen. Ik las er onder ander over in de Knack. Hier las ik dat de belangrijkste reden voor de Belgische stakers respect is. Er schijnt een verdeel en heers cultuur te leven binnen Ryanair waar eerste piloten in de meeste gevallen een vast contract hebben, maar co-piloten als zelfstandige aan de slag ‘mogen’. Bovendien respecteert het Ierse bedrijf het Belgische arbeidsrecht niet. Maar het tij is gekeerd. Was er vroeger een tekort aan piloten en mochten jonge, pas afgestudeerde, piloten blij zijn om als zelfstandige bij Ryanair aan de slag te kunnen, nu er een tekort aan piloten is hoeven ze dat niet langer te accepteren, vinden de stakers.
Overigens staken niet alleen de Belgische piloten, maar onder andere de Ierse en Zweedse collega’s ook. De Nederlandse piloten willen morgen het werk neerleggen, maar dat probeert Ryanair te voorkomen via de rechter.

Vraag: Kun je aan de hand van het marktmodel een verwachting uitspreken over de uitkomst van de staking?

Antwoord: Het gaat hier om het marktmodel van een onderdeel van de arbeidsmarkt – de markt voor piloten. De vraag naar piloten is een afgeleide van de vraag naar vluchten – Ryanair verbindt met name Europese bestemmingen. Het luchtverkeer maakt al jaren een stijging door¹. Door de stakingen loopt Ryanair imago-schade op. Consumentenorganisatie Test-Aankoop heeft namens vijftig benadeelde passagiers een proces aangespannen tegen de luchtvaartmaatschappij. Hierdoor neemt de vraag naar Ryanair tickets op korte termijn waarschijnlijk af, maar ik denk dat het effect op de langere termijn zal weg-ebben en dan het effect van een toename van het luchtverkeer de overhand heeft. Daarmee neemt de vraag naar vliegtickets, en daarmee naar piloten, toe. Daarom kun je de vraaglijn naar rechts verschuiven.
Gezien de arbeidsmarktpositie van piloten neemt het aanbod van piloten in de toekomst waarschijnlijk toe, maar op korte termijn blijft dit onveranderd. Er is mogelijk een kleine afname van het aanbod als gevolg van pensionering, arbeidsongeschiktheid of andere persoonlijke redenen, maar ik zou daarvoor de aanbodlijn niet verschuiven.
Het bericht suggereert mogelijk dat er een verschuiving aan de aanbodkant is, maar het tekort komt voort uit een toename van de vraag – een verschuiving aan de vraagkant dus.
Een verschuiving van de vraaglijn naar rechts, terwijl de aanbodlijn hetzelfde blijft, leidt tot een hogere prijs, dus een hoger loon voor de piloten en/of meer arbeidszekerheid, zoals een vast contract en een contract onder Belgisch recht. Houd de ontwikkelingen in de gaten.

1. Bron: The International Civil Aviation Organization, Economic Development, yearly or monthly reports of 2014-2016, forecast of 2013.